Aambeien : meer weten om ze te kunnen voorkomen

Aambeien, ook wel hemorroïden genoemd, worden gelinkt aan problemen in het darmstelsel en vormen een taboe door de plek waar ze voorkomen, het anale gebied. Aambeien worden veroorzaakt door een verwijding van kleine bloedvaatjes in en rond het rectum en worden uitwendige of inwendige hemorroïden genoemd. Meestal zijn ze niet pijnlijk en kunnen ze gericht behandeld worden. Bij meer ernstige vormen is deze behandeling niet voldoende en kan er een kleine ingreep nodig zijn.

Wat zijn aambeien?

Aambeien zijn zwellichamen die zich uitwendig in de huidplooien rond de anus (externe hemorroïdale plexus) bevinden of inwendig langs de buitenrand van de sluitspier (interne hemorroïdale plexus). Iedereen heeft die zwellichamen al van jongs af aan. Het zijn kleine adertjes die als druiventrosjes net rond de uitgang in het bovenste gedeelte van de endeldarm zitten. Ze zijn dus heel normaal. Pas wanneer deze adertjes wijder worden, gaan ze pijn doen en is er sprake van een aandoening. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen uitwendige en inwendige aambeien: afhankelijk van of ze de externe of de interne plexus aantasten.

Uitwendige aambeien 

Deze zijn met het blote oog zichtbaar, maar alleen wanneer er iets mis mee is. Bij uitwendige aambeien zijn de kleine adertjes in de huid rond de anus opgezet. Ze zijn te herkennen aan kleine bruinachtige bolletjes die uit de anus puilen. Externe aambeien kunnen pijn en jeuk veroorzaken, vooral als er een bloedstolsel in zit. Door veel of hard te persen kunnen ze scheuren en gaan bloeden.

Inwendige aambeien

Deze bevinden zich binnenin de endeldarm. Ze zijn over het algemeen minder pijnlijk dan de uitwendige aambeien. Maar inwendige aambeien gaan eerder bloeden en kunnen soms zodanig opzwellen dat ze een “hemorroïdale prolaps” vormen. Dat wil zeggen dat ze door de anus naar buiten komen. De zogenaamde verzakte hemorroïden trekken zich meestal vanzelf terug in de endeldarm, maar soms kan het nodig zijn om ze handmatig terug te duwen.

Symptomen van aambeien

Aambeien blijven vaak onopgemerkt. Ze zijn onder te verdelen in drie soorten symptomen, afhankelijk van de plek waar ze zitten: uitwendig of inwendig.

Bloedingen

Omdat het oppervlakkige adertjes betreft, treden er bij aambeien vaak bloedingen op. Dit bloed is meestal helderrood omdat het slagaderlijk bloed is. Vaak is dit aan het eind van de stoelgang te zien. Het bloed kan weinig zijn en alleen zichtbaar als afdruk op het toiletpapier bij het afvegen. De bloeding kan ook overvloedig zijn en daardoor zichtbaar in de toiletpot. Het kan zelfs druppelen. Deze bloedingen zijn pijnloos en verdwijnen meestal vanzelf binnen 1 tot 2 weken. Toch is het zaak het goed in de gaten te houden, want als het vaak gebeurt of overvloedig is, kunnen de bloedingen leiden tot bloedarmoede. Bovendien kunnen bloedingen een andere oorzaak hebben, zoals een poliep of tumor. Dan is het aan te raden een arts te raadplegen, vooral als je ouder bent dan 40 jaar.

Verzakking

De uitgezakte aambei komt vaak voor. Dan lijkt het of er een bolletje of zwelling in de anus zit wanneer de ontlasting naar buiten wordt geperst. De bolling of zwelling lijkt vast te zitten aan de wand van de endeldarm. Afhankelijk van de ernst van de aandoening kan de verzakking zich spontaan terugtrekken of moet met de vinger teruggeduwd worden. Soms blijft de uitstulping permanent buiten de anus.

Trombose

Aambeien zonder complicaties zijn pijnloos. Soms kan het toch pijn doen, meestal in het geval van een hemorroïdale trombose. Dat betekent dat er een bloedpropje in de aambeien zit.

• Bij een bloedpropje in de uitwendige aambeien verschijnt een pijnlijke zwelling in de anus. Deze kleine of grote, abnormale zwellingen blijven meestal niet langer dan 7 tot 10 dagen.
• Een trombose of interne hemorroïden veroorzaken een branderig gevoel in de endeldarm en mogen niet langer duren dan een paar dagen.

De trombose moet met spoed behandeld worden. Er zijn verschillende behandelingen mogelijk om dit soort aambeien aan te pakken:

• Een behandeling met medicijnen in de vorm van ontstekingsremmers in combinatie met zetpillen en plaatselijk aan te brengen aambeienzalf.
• Een operatieve ingreep door de huisarts, wanneer de trombose niet te groot is. Of, in ernstiger gevallen, in het ziekenhuis waarbij de aambei onder plaatselijke verdoving verwijderd wordt.

Anale jeuk

Jeuk aan de anus wordt zelden veroorzaakt door aambeien. Het komt wel voor bij een permanente verzakking, doordat er vocht lekt uit de anus.

Oorzaken en factoren die aambeien bevorderen

We weten niet precies waardoor aambeien veroorzaakt worden, behalve dat het te maken heeft met een hogere druk op de aderen in de anus en endeldarm. Hoewel het iedereen kan overkomen, zijn er factoren bekend die meer kans geven op de verschijning of verergering van aambeien.

• Verstopping en diarree. Als iemand vaak of zwaar moet persen, of als iemand lang op het toilet moet zitten, kan de druk op de aderen groter worden. Dat kan leiden tot de verschijning of verergering van de aambeien. Diarree kan dezelfde effecten hebben als verstopping. In tegenstelling tot wat algemeen gedacht wordt, is verstopping niet een gevolg van aambeien, maar juist een oorzaak ervan.
• Zwangerschap, bevalling, menstruatie. Deze periodes in het leven van de vrouw kunnen haar extra gevoelig maken. Als het tijdens de zwangerschap is, verdwijnen de symptomen meestal na de bevalling.
• Zittend leven, zwaarlijvigheid en overgewicht.
• Alcohol en kruidig eten.
• Sporten of activiteiten waarbij zware gewichten moeten worden opgetild of gedragen.

Verzorging van aambeien

Het allerbelangrijkste is evenwichtige voeding: niet te vet en met veel vezels. Dat is de ideale combinatie tegen aambeien. Daarmee wordt een natuurlijke stoelgang bevorderd, en verstopping of diarree voorkomen. Daarnaast zijn er verschillende manieren om aambeien te behandelen, afhankelijk van de vorm en de ernst ervan.

Medicinale behandeling

Eigenlijk bestaan er geen medicijnen tegen aambeien. Behandeling met medicijnen hebben vooral als doel om de symptomen te verzachten, niet om de aambeien te verzorgen. Ze kunnen namelijk niet de oorzaak wegnemen of de ontwikkeling voorkomen. Met pijnstillers en ontstekingsremmers kan de pijn verzacht worden. Ook zijn er speciale medicijnen die de doorbloeding verbeteren en laxeermiddelen die de darmwerking reguleren. Zetpillen en aambeienzalf verminderen de zwelling en remmen plaatselijk de ontsteking. Er bestaan ook crèmes die de darmwand beschermen.

Instrumentale behandeling

Er zijn technieken die kunnen worden toegepast tijdens het consult, waarmee de symptomen kunnen worden onderdrukt en verergering kan worden voorkomen. Bij deze behandelingen draait het om het vormen van een litteken op het slijmvlies, waarmee verzakking wordt voorkomen en het oppervlak van het slijmvlies wordt verwijderd (fibrose). Dat maakt het slijmvlies sterker en verkleint het risico op bloedingen. Door de wand van het slijmvlies licht te verbranden, ontstaat het gewenste litteken. Dat kan op verschillende manieren. Eén manier is het inspuiten van een chemisch middel dat de aambei als het ware versteent. Ook kan de aambei behandeld worden met elektriciteit of warmte, zodat de aambei verschrompelt. Bij een andere techniek, de “rubberbandligatie”, wordt de zwelling afgebonden met een elastiekje.

Aangezien het anale gebied ongevoelig is, worden deze technieken over het algemeen goed verdragen en zijn er nauwelijks complicaties (bloedingen en pijn). Bij 2 van de 3 patiënten verdwijnen de symptomen in het eerste jaar na de behandeling, al is het soms nodig om de behandeling een aantal keer te herhalen. Helaas is deze behandeling op lange termijn minder effectief.

Chirurgische behandeling

De chirurgische ingrepen voor de aanpak van hemorroïden staan niet goed bekend, want ze zijn erg pijnlijk. Maar dankzij de ontwikkelingen van de technologie en de pijnbestrijding worden er nu betere resultaten behaald.

Doppler-geleide hemorroïdale ligatie

Omdat er niet wordt gesneden, is dit niet echt een chirurgische ingreep, maar hij wordt toch uitgevoerd onder narcose. Tijdens de ingreep worden de bloedvaten naar de hemorroïden afgebonden om de doorbloeding te stoppen. Het wordt poliklinisch uitgevoerd en veroorzaakt geen wond. Daarom is deze behandeling zeer geschikt voor kleine hemorroïden.

Anopexie (of techniek van Longo)

Ongeveer 10 jaar geleden is deze ingreep geïntroduceerd. Hierbij wordt een ring slijmvlies verwijderd net boven de hemorroïde zodat het slijmvlies niet meer kan uitzakken. Deze techniek heeft als voordeel minder pijn omdat de wond binnenin de endeldarm zit, die minder gevoelig is. Ook is de herstelduur van ongeveer twee weken een stuk korter. De methode is niet altijd geschikt, omdat de hemorroïden wel mobiel moeten zijn, en kent nu nog een relatief groot risico op terugkeer.

Hemorroïdectomie (of techniek van Milligan en Morgan)

Dit is de oudste en meest klassieke ingreep. Hierbij worden de aambeienstructuren afgebonden en weggesneden uit de anale wand. Er is een korte ziekenhuisopname voor nodig en een herstelperiode van ongeveer een maand. Na de operatie wordt veel pijn ervaren, vooral tijdens de ontlasting. Ook is er een specifieke verzorging nodig met pijnstillers, laxeermiddelen en zitbaden tot de wonden na 4 tot 6 weken zijn genezen.

Hemorroïden, en nu?

Oh jee, die pijnlijke hemorroïden... Er is dus een natuurlijke aanpak. Het is belangrijk om te letten op gezonde voeding om diarree en verstopping te voorkomen, om niet te lang op de WC te blijven zitten en het anale slijmvlies niet te veel te irriteren wanneer je naar de WC gaat. Als er, ondanks alle voorzorgsmaatregelen toch aambeien verschijnen, kun je aambeienzalf gebruiken. Er bestaan ook homeopathische middelen, meestal op basis van hamamelis.

Hoe het ook zij, zodra je de schaamte hebt overwonnen, moet je naar je huisarts gaan. De huisarts kan de ernst van de aandoening beoordelen en kan bepalen of de symptomen daadwerkelijk veroorzaakt worden door aambeien.