Het microbioom: een van de belangrijkste actoren voor onze gezondheid
30/01/2025Na het onderwerp acne duiken we in dit tweede aflevering van Live pharma in het fascinerende onderwerp van het microbioom, samen met Aline Légipont, apotheker-titularis bij Newpharma.
Van de essentiële rol in spijsvertering en immuniteit tot de verrassende invloed op onze stemming: ontdek alles wat je moet weten over dit onzichtbare maar cruciale ecosysteem, inclusief praktische tips om er dagelijks goed voor te zorgen.
Deze tweede aflevering van Live Pharma is in het Frans. Toekomstige afleveringen zullen onder andere in het Nederlands worden gepresenteerd.
De afgelopen jaren is het microbioom uitgegroeid tot een centraal thema in de gezondheidszorg. Hoewel vaak onbekend, speelt het een beslissende rol in het goed functioneren van ons lichaam. Maar wat is het microbioom precies? Waarom is het zo belangrijk voor onze gezondheid? En vooral, hoe kun je er goed voor zorgen?
Het microbioom begrijpen
Het microbioom is het geheel van micro-organismen die in en op ons lichaam leven: bacteriën, virussen, schimmels en gisten. Het meest bekende en actieve is het darmmicrobioom, maar er zijn ook andere microbiomen, zoals die van de huid, de mond of de luchtwegen.
De miljarden micro-organismen in het darmmicrobioom zijn veel meer dan passieve passagiers in ons lichaam. Ze vervullen essentiële functies:
- Voedsel verteren
- Bepaalde vitaminen aanmaken
- Ons immuunsysteem versterken
- Beschermen tegen infecties
Kortom, een uitgebalanceerd microbioom is essentieel voor ons welzijn. Dit evenwicht is echter kwetsbaar en kan verstoord worden door factoren zoals een dieet rijk aan geraffineerde suikers en arm aan vezels, stress, slaaptekort, antibiotica of vervuiling. Gelukkig kunnen we door onze levensstijl positieve invloed uitoefenen op ons microbioom!
Het belang van het microbioom voor de gezondheid
Een uit balans geraakt microbioom kan verschillende problemen veroorzaken. Spijsverteringsproblemen zoals een opgeblazen gevoel, buikpijn of verstopping zijn vaak de eerste tekenen van een verstoord microbioom. Maar de gevolgen gaan veel verder:
- Onderzoek heeft verbanden aangetoond tussen een verstoord microbioom en aandoeningen zoals obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten.
- Een fascinerend aspect is de invloed van het microbioom op onze mentale gezondheid. Er is een nauwe relatie tussen de darmen en de hersenen, de zogenaamde "darm-hersenas". Sommige darmbacteriën produceren neurotransmitters zoals serotonine, die onze stemming beïnvloeden. Een verstoord microbioom kan daarom in verband worden gebracht met angst of depressie.
Zorg dragen voor je microbioom betekent dus niet alleen je fysieke gezondheid behouden, maar ook je emotionele en mentale welzijn.
Een gezond microbioom onderhouden
Het goede nieuws is dat we stappen kunnen ondernemen om ons microbioom in balans te houden. Voeding speelt hierbij een centrale rol. Voedingsvezels, aanwezig in groenten, fruit, volle granen en peulvruchten, zijn prebiotica. Ze voeden de goede bacteriën en bevorderen hun groei.
Gefermenteerde voedingsmiddelen, rijk aan probiotica, zijn ook waardevol. Natuuryoghurt, zuurkool, miso, kimchi en kefir bevatten levende bacteriën die ons microbioom versterken. Variatie in voeding is ook belangrijk, want een divers microbioom is een gezond microbioom.
Maar goede gewoonten gaan verder dan voeding. Stress beheersen, voldoende slapen en regelmatig bewegen zijn ook manieren om het microbioom in balans te houden.
Ten slotte is voorzichtig gebruik van antibiotica cruciaal. Hoewel ze in sommige gevallen onmisbaar zijn, kunnen antibiotica een deel van de goede bacteriën doden. Na een antibioticakuur wordt vaak aangeraden probiotica te gebruiken om het microbioom te herstellen.
Mythen en misverstanden over het microbioom
Rondom het microbioom bestaan veel misvattingen. Een van de meest voorkomende is dat iedereen probioticasupplementen zou moeten nemen. In werkelijkheid is dit niet nodig voor gezonde mensen met een gevarieerd en uitgebalanceerd dieet. Probiotica zijn vooral nuttig bij een disbalans in het microbioom of na het gebruik van antibiotica.
Een andere misvatting is dat een vezelrijk dieet alleen voldoende is voor een gezond microbioom. Hoewel vezels belangrijk zijn, moeten ze worden aangevuld met andere voedingsstoffen, zoals omega-3 vetzuren (aanwezig in vette vis) en polyfenolen (te vinden in kleurrijk fruit, groene thee en specerijen zoals kurkuma).
Ten slotte kunnen sommige ultrabewerkte voedingsmiddelen, zelfs als ze "gezond" of "vezelrijk" worden genoemd, schadelijk zijn voor het microbioom. Beperk daarom hun consumptie.
6 praktische tips voor een gezond microbioom
1. Eet vezelrijk voedsel
Geef de voorkeur aan groenten, fruit, peulvruchten en volle granen. Prebiotica in voedingsmiddelen zoals artisjokken, bananen en knoflook voeden je goede bacteriën.
2. Neem probiotica op in je voeding
Eet regelmatig gefermenteerde voedingsmiddelen zoals kefir, zuurkool of natuuryoghurt. Deze brengen levende bacteriën in je microbioom.
3. Beperk ultrabewerkte voedingsmiddelen en geraffineerde suikers
Deze bevorderen de groei van schadelijke bacteriën. Kies voor verse, minimaal bewerkte voedingsmiddelen om je darmbalans te beschermen.
4. Beheers stress
Chronische stress verstoort de balans van het microbioom.
5. Slaap voldoende (en goed)
Volwassenen wordt aangeraden om 7 tot 9 uur per nacht te slapen. Beperk schermgebruik voor het slapengaan en creëer een ontspannende avondroutine.
6. Vermijd overmatig gebruik van antibiotica
Gebruik deze alleen wanneer nodig. Overmatig gebruik kan een groot deel van de goede bacteriën vernietigen.
Ons microbioom is een complex ecosysteem dat onze aandacht verdient. Het is nooit te laat om de gezondheid van je microbioom te verbeteren. De sleutel is consistentie: verander stap voor stap je gewoonten voor langdurige voordelen.
